جايگاه استاتينها در پيشگيــري ازسردردهـــاي ميگرنـــي

جايگاه استاتينها در
پيشگيــري ازسردردهـــاي ميگرنـــي
سوال: آیا بیمارانی که به خط اول درمانهای پیشگیری از میگرن پاسخ درمانی نمیدهند، آیا استاتینها گزینه موثر و اثربخشی هستند؟
پاسخ: سردردهای میگرنی اختلال شایعی است. حدود 14 درصد بزرگسالان 18 سال و بالاتر آمریکایی دچار میگرن یا سردرد شدید در طول 3 ماه گذشته بودهاند. میگرن در زنان حدود 2 برابر بیشتر از مردان شایع است (1/19 درصد در مقابل 9 درصد) و بیشترین میزان بروز هم در زنان 18 تا 44 سال رخ میدهد.
طالعات اپیدمیولوژیک تخمین میزنند که در حدود 38 درصد بیماران مبتلا به میگرن به درمانهای پیشگیرانه نیاز دارند، اما تعداد کمی از آنها (3 تا 13 درصد) از داروهای پروفیلاکتیک منفعت میبرند. گایدلاینهای کنونی پیشگیری از میگرن پیشنهاد میکنند که داروهای آنتیاپیلپتیک از جمله دیوالپروئکس سدیم divalproex sodium سدیم والپروآت sodium valproate و توپیرامات topiramate برای این منظور استفاده شوند. همچنین در این گایدلاینها به استفاده از بتابلاکرها، شامل متوپرولول metoprolol، پروپرانولول propranolol و تیمولول timolol به عنوان داروهای خط اول پیشگیری از میگرن توصیه شده است. فروواتریپتان Frovatriptan نیز برای میگرن مرتبط با دوره قاعدگی توصیه میشود. استاتینها داروهایی هستند که برای این منظور در گایدلاینهای کنونی به آنها اشارهای نشده است.
استفاده بالقوه از استاتینها برای پیشگیری از بروز سردردهای میگرنی، نخستین بار در یک گزارش مورد که یک دهه پیش منتشر شد، مطرح شد. در آن گزارش، شرح حال آقای 58 سالهای شرح داده شد که به دلیل ابتلا به هیپرکلسترولمی، روزانه 20 میلیگرم آتورواستاتین مصرف میکرد. وی از سن 20 سالگی، سابقه اورای تیپیک عود کننده همراه با میگرن را میداد (در حدود 2 اپیزود در ماه). پس از آغاز درمان با استاتینها، حملههای میگرنی وی متوقف شده بودند.
به دنبال این گزارش، یک مطالعه برچسب باز با پروپرانولول 60 میلیگرمی در زنان مبتلا به میگرن که دچار بیش از 6 حمله میگرن در ماه میشدند و 20 میلیگرمی در زنان مبتلا به هیپرلیپیدمی و بیش از 6 حمله میگرنی در ماه انجام شد. هر دوی این داروها اثربخشی بالایی داشتند، به طوریکه میزان پاسخ درمانی برای پروپرانولول 88 درصد با 50 درصد کاهش در تعداد حملات و 83 درصد برای سیمواستاتین گزارش شد.
به دنبال آن، یک مطالعه جمعیتی متقاطع با حضور نزدیک به 6000 نفر انجام شد که نتایج آن نشان داد مصرف استاتینها با شیوع کمتر سردردهای شدید یا میگرن همراه است (نسبت شانس: 67/0، معنیدار از نظر آماری). زمانی که در این مطالعه متغیر وضعیت ویتامین D آنالیز شد، استفاده از استاتینها در میان شرکت کنندگانی که سطح 25- هیدروکسی ویتامین D آنها بیش از 57 نانومول در لیتر بود، خطر کمتری برای تجربه سردردهای شدید یا میگرن داشتند (نسبت شانس تعدیل شده: 48/0) که از نظر آماری معنیدار بود. در این مطالعه هیچ ارتباطی در افراد با سطوح کمتر ویتامین D به دست نیامد.
یک کارآزمایی بالینی دو سو کور و تصادفی سازی شده با کنترل پلاسبو، 57 فرد بزرگسال مبتلا به اپیزودهای میگرن را به دو دسته درمانی سیمواستاتین 20 میلیگرمی، 2 بار در روز همراه با ویتامین D3 (کولهکلسیفرول) 1000 واحد بینالمللی دو بار در روز یا پلاسبو، به مدت 24 هفته، تقسیم کرد. در گروه سیمواستاتین/ ویتامین D، 25 درصد بیماران با کاهش 50 درصدی در تعداد روزهای عود میگرن در 12 هفته و 29 درصد در 24 هفته مواجه شدند. اما فقط 3 درصد بیماران گروه پلاسبو با کاهش 50 درصدی در تعداد روزهای عود میگرن روبرو بودند. این اختلاف میان 2 گروه از نظر آماری معنیدار بود.
استاتینها علاوه بر اثر آنتیهیپرلیپیدمی، دارای اثرات پلیوتروپی هم هستند که در کاهش حملات میگرنی نقش مهمی ایفا میکنند. استاتینها ممکن است با بهبود عملکرد اندوتلیال، سفتی آرتریال، و تون عروقی، باعث کاهش فرکانس حملات میگرنی میشوند. دیگر عملکردهای آن، مانند کاهش پاسخهای التهابی و کاهش تجمع پلاکتها و ترومبوز، همچنین میتوانند اثرات مفیدی برای بهبود میگرن داشته باشند.
برای بیمارانی که به درمانهای خط اول پیشگیرانه میگرن پاسخ نمیدهند، درمان با استاتینها، با خصوصیات ایمنی خوبی که دارند، شاید یک تلاش ارزشمند برای پیشگیری از باشد، هرچند شواهد موجود در این محدود هستند. بعضی شواهد پیشنهاد میکنند که استاتینها ممکن است با سطوح کافی ویتامین D موثرتر باشند بنابراین تعیین کافی بودن ویتامین D میتواند یک قدم قابل قبول باشد. اگر تجویز استاتین برای یک وضعیتی به غیر از میگرن برای بیمار مبتلا اندیکاسیون دارد، از بیمارتان بپرسید که استاتین بر تواتر حملات میگرنی تاثیر داشته است یا خیر. اینکه کدام استاتین از دیگران موثرتر است مشخص نیست. باید مطالعات بیشتری با تعداد شرکت کنندگان بیشتر انجام شود تا جایگاه استاتینها در پیشگیری از میگرن تثبیت شود.