آنفولانزا ،یک بیماری ویروسی است که خیلی وقت ها با سرماخوردگی اشتباه گرفته میشود. آنفولانزا به عنوان یک بیماری وایرال با احتمال همه گیری بالا و مرگ ومیر قابل توجه، نظر دانشمندان و کارشناسان بهداشت عمومی را به خود معطوف کرد و از سال ۱۹۹۷ با شناخت توالی ژنتیکی ویروس آنفولانزا ، ایده ساخت واکسن آنفولانزا وارد دنیای پزشکی شد.
از کجا بفهمیم آنفولانزا گرفتهایم یا سرماخوردهایم؟
خیلــی از افــراد وقتی کــه عطســه، آبریــزش گلودرد یاگرفتگی بینی پیدا میکنند، نمیدانند که سرماخورده اند و یا به آنفولانزا مبتلا شده اند! علائم آنفولانزا سریع و ناگهانی ایجاد میشود و علائم آن شدیدتر از علائم سرماخوردگی معمولی است. اگر دیشب حالتان خوب بوده و امروز صبح که از خواب بیدار شده اید، احساس میکنید زیر یک کامیونله شده اید، شما به احتمال زیاد آنفولانزا گرفته اید. آنفولانزا با گلــودرد یا تب ناگهانــی و بدن درد
نسبتا شــدید شروع میشــود و علائم به تدریج ظــرف ۲ تا ۵ روز تخفیــف پیدا میکند تا نهایتا بهبودی حاصل میشود، بنابراین سرماخوردگیبــا آبریزش و گرفتگی بینی شــروع میشــود و
به تدریج علائم تشدید میشود.
چرا تشخیص بین آنفولانزا وسرماخوردگی مهم است؟
آنفولانزا میتوانــد باعث بروز عــوارض جدی مثل ذات الریه و حتی مرگ شــود لذا بهتر است ظرف ۴۸ ساعت پس از بروز درمان شود. گاهی در افراد پر ریســک (مانند مبتلایــان به دیابت ,بیماریهای قلبی عروقی، مبتلایان به سرطان,بیماران پیونــدی، افراد مبتلا بــه بیماریهای اتوایمیون یا افرادی که داروهای تضعیف کنندهسیســتم ایمنی دریافت میکننــد) داروهای ضدویروس توســط پزشــک تجویز میشود تا دوره بیماری را کوتاه کند.
از آنجایی کــه ویروس آنفولانزا مــدام در حال تغییر اســت لذا واکســن آنفولانزا به صورت ســالیانه و مطابق بــا تغییــرات احتمالی ژنوم ویــروس ها، فرموله و به بازار عرضه میشــود وسال ساخت واکســن پس از نام واکسن بر روی جعبه دارو ذکر میشود. تزریق واکسن آنفولانزا ،بین ۶ تا ۱۲ ماه شخص را ایمن میکند که توصیه میشود با پزشک خوددرباره تزریق واکسن آنفولانزا مشورت کنید.
انواع واکسن آنفولانزا
دو نوع واکسن آنفولانزا برای بچه ها و بزرگسالان موجود می باشــد. نوع اول، آمپــول آنفولانزای سنتی است که حاوی ویروس زنده نیست و باعث آنفولانزا نمی شــود. این واکسن، حاوی ویروس غیر فعال اســت کــه از طریق آمپــول دریافت می شــود. اســتفاده از این واکسن پس از شش ماهگی، مــورد تایید قرار گرفته اســت.نوع دوم واکسن آنفولانزا به صورت اسپری بینی است که فلومیست نامیده می شــود. این واکسن، حاوی ویروس ضعیف شــده اســت که معمولا به جز بعضی موارد، باعث بیماری آنفولانزا نمی شــود.
این نوع واکسن تنها برای افراد غیر باردار ، افراد سالم و سن ۲ تا ۴۹ سال تجویز می شود.
نحوه عملکرد واکسن آنفولانزا
هر دو نوع واکســن باعث تولید آنتی بادی در بدن می شوند. این آنتی بادی، پیشــگیری لازم را در مقابل ویروس آنفولانزا فراهم می کند. این عکس العمل آنتی بادی، ممکن است در بعضی افراد ایجاد خســتگی و درد ماهیچه ای کند.تقریبا دو هفته پس از زدن واکســن، بدن شما پادتن هایی تولید می کند که برای محافظت در برابر آن گونه خاص ویروس آنفولانزا مورد نیاز هستند
اگرچه برخی علائم بیماری سرماخوردگی و آنفولانزا مشابه هم است، ولی این واکسن در مقابل سرماخوردگی از ما محافظت نمی کند.
شــما با زدن واکسن تزریقی، آنفولانزا نمی گیریداما عوارضی جزئی مانند تــورم، تب خفیف و درد بدن ممکن اســت رخ دهد. همین مساله در مورد واکسن استنشــاقی هم صادق است و تنها ممکن است اثرات جانبی جزئی به صورت آبریزش بینی سردردو گلودرد خفیف بروز کند. هر سال ، واکسن آنفولانزا حاوی چند نوع متفاوت از ویروس است؛ ویروس هایی که به نظر محققان ممکن است در آن سال ،تاثیر بیشتری داشته باشند. اگر انتخاب این ویروس ها صحیح باشــد، می توان گفت که این واکسن ها ۷۰ تا ۹۰ %در پیشگیریاز آنفلوآنزا برای افراد زیر۶۵ سال مفید هستند. ایمنی سرمی حاصل از تزریق واکسن، معمولا بین دو تا ســه هفته ایجاد می شود. مدت ایمنی پساز تزریق واکســن، بین شش تا ۱۲ ماه است. زمان مناسب براي تزريق اين واكسن ،ماه هاي مهر وآبان هرسال است ولي هر موقع بعد از آن مراجعه كنند بايد واكسيناسيون به عمل آيد.
چه افرادی باید واکسن آنفولانزا بزنند؟واکسن غیر فعال شده (غیر زنده)
افراد سالم 50 ســال به بالا وکودکان 6 ماه تا 5 سال
افــرادي كه بيماري هاي مزمــن قلبي ريوي , ديابت، نارســائي كليــه، هموگلوبينوپاتي، نقص ايمني (ازجمله در اثر مصــرف دارو) یا متابولیک (برای مثال دیابت)دارند.
بچه هاي بين ســن 6 ماه تا 18 سال كه روي درمان دراز مدت با آسپيرين هستند (خطر ابتلا به سندرم Reye در صورت ابتلا به آنفولانزا )
زنان حامله و زنانی که در فصل شیوع آنفولانزا احتمال دارد حامله باشند.
افرادی که دچار چاقی مفرط هستند.(ایندکس توده بدنی، 40≤BMI دارند)
همچنين واكسن آنفولانزا براي افرادي كه در صورت ابتلا مي توانند آنرا به افراد با ريســك بالا منتقل كنند،توصيه مي شود (پزشكان، پرستاران افرادي كه در مهد كودك ها و خانه های سالمندان كار مي كنند و افرادي كه بــا كودك یا فردی که دارای ريســك بالادر صورت ابتلا به آنفولانزا است زندگي مي كنند).
افرادي كه نبايد واكسينه شوند:
افرادي كه بيماري حاد تب دار دارند.
افــرادي كــه درعــرض 6 هفتــه بعــد ازواكسيناسيون قبلي آنفولانزا ،دچار سندرم گيلن باره (بیماری عصبی عضلانی با مشکالت حسی و حرکتی و رفلکس ها) شده اند
کودکان زیر 6 ماه
افرادی که به واکسن آنفلوانزای قبلی ، واکنش آلرژیک داشته اند.
افرادی که سابقه آلرژی به تخم مرغ به صورت شدید داشته اند، در صورت نیاز به واکسن آنفولانزا حتما باید به مراکز مجهز مراجعه کنند.
چگونگي تجويز واكسن آنفولانزا :
برای كساني كه زير 8 سال دارند و برای اولین بار است که واکسن آنفولانزا دریافت می کنند، دو دوز واکســن به فاصله يك ماه باید تزريق گردد.. کودک زیر 8 ســال که ســال قبل برای اولین بار واکسینه و یک بار واکسن آنفولانزا گرفته، امسال باید دو بار به فاصله یک ماه ،واکسن دریافت کند. ( این سن بسته به نوع واکسن ،ممکن است اعداد دیگری نیز باشد) ولی کودکی که 2سال قبل، یکبار و ســال قبل هم یکبار این واکسن را دریافت کرده امسال فقط یکبار نیاز به تزریق واکسن دارد.
دوز واکســن آنفلوانزا در کودکان 6 ماهه تا 3 ساله ،نصف دوز افراد بزرگسال است.دوز واکسن از 3 ســالگی به بعد، 5/0میلی لیتر اســت و زیر 3 سالگی، 25/0میلی لیتراست.
محل تزريق در عضله دلتوئيــد و در کودکان كوچك، ناحيه قدامي طرفي ران است.
در مواردي كه لازم باشد، تزریق واكسن آنفولانزا را همزمان با هر واكسني مي توان انجام داد.
تزریق واکسیناســیون آنفولانزا را تحت نظر پزشک انجام دهید.
آیا زنان باردار و مادران شیرده میتوانندواکسن آنفولانزا دریافت نمایند؟
زنان باردار در ســه ماهه اول بارداری منع مصرف دارند ولی در سه ماهه دوم و سوم بارداری تحت نظر پزشک میتوانند اســتفاده کنند و مادران شیرده هم میتوانند این واکســن را دریافــت نمایند و محدودیتی ندارند.
واکسن آنفولانزا را در چه شرایطی نگهداری کنیم؟
واکسن آنفولانزا یک داروی یخچالی است، پس بایــد آن را در دمای ۲ تا ۸ درجه ســانتیگراد نگهداری کرد، اما قبل از تزریق، واکســن را به دمای ۲۵ درجه برسانید، سرنگ را قبل از تزریق
به آرامــی تکان دهید و ســپس به صــورت زیر جلدی یا عضلانی تزریق نمایید، واکســن را در مراکز درمانی تزریق کنید. زمان طلایی تزریق واکسن آنفولانزا ازآنجاکه پس از تزریق واکســن ،حــدود ۲ تا ۴ هفته طول میکشد تا ایمنی ایجاد شود، لذا از ۱۵ شهریور تا ۱۵ مهر، بهترین زمان برای تزریق واکسن آنفولانزا است.تا سال ۱۳۹۷ فقط واکسن آنفولانزا سه ظرفیتی وارد بازار دارویی ایران میشد، اما ازآنپس، واکســن چهار ظرفیتی هم وارد شد که نوع اول سه گونه و نوع دوم چهار گونه ویروس را تحت پوشش قرار میدهد. البته باید توجه کرد که هر دو نوع واکسن آنفولانزا گونه های ویروسی خطرناک و نگران کننده را پوشش میدهند و تفاوت واکسن سه ظرفیتی با چهار ظرفیتی در گونه ای است که بســیار تغییر پذیرنده بوده و نگرانی ما هم نسبت
به آن کمتر اســت در حال حاضر واکسن آنفولانزا از هلند، فرانسه، کره جنوبی و روسیه تحت نظر ومجوزهای وزارت بهداشت و درمان و علوم پزشکی وارد میشوند، این واکســن ها ازنظر اثربخشی و میزان عوارض اختلاف جزئی باهــم دارند، البته برای سال ۲۰۱۹ ،واکسن آنفولانزای سه ظرفیتی توصیه شده است.
عوارض تزریق واکسن آنفولانزا چیست؟
عوارضی مانند ســردرد، تعریــق، درد عضلات و مفاصل، گاهی تب و لرز ،ضعف و خستگی و سرخی در محل تزریق مشاهده شده که البته دو روز بعد از تزریق از بین میرود.
حذف یک باور غلط
واکسن آنفولانزا از ابتلا به سرماخوردگی و یا سایر بیماری ها جلوگیری نمیکند بلکه صرفا از تعداد دفعات احتمالی ابتلا به آنفولانزا و یا شدت این بیماری می کاهد.
