چهارم فوریه به عنوان بخشــی از برنامۀ جهانی برای مبارزه با سرطان، روز جهانی سرطان نامگذاری شده است. سرطان مشکلی بزرگ برای سلامت عمومی محسوب میشــود. سالانه بیش از ۱۱ میلیون نفر به سرطان مبتلا میشوند و 7 میلیون مرگ ناشی از سرطان اتفاق میافتد. سازمان جهانی بهداشت (2014 ) هشدار داد تعداد مبتلایان به سرطان تا 2035 به سالانه 24 میلیون نفر میرسد. امروزه، دیگر واژۀ سرطان مترادف با مرگ نیست. زندگی بیمار از لحظۀ تشخیص بیماری دگرگون شده و رابطۀ او با خانواده و شــبکۀ اجتماعی اش دچار تغییر میشود. فاکتورهایی مانند حمایت اجتماعی و امید
میتوانند بر منابع در دسترس بیماران و ظرفیت آنان برای مقابله با بیماری تأثیرگذار باشند.
حضور افراد اتکاپذیری که به بیمار دچار سرطان صمیمیت، مراقبت و توجــه دارند برای بیماران مانند سپری در مقابل پیامدهای منفی بیماری عمل میکند. مشــارکت در گروه های همیاری مشارکت در کارهای جمعی، صرف وقت بیشتر با اعضای خانواده و دوستان و …، همگی از طریق افزایش ســرمایۀ اجتماعی باعث بهبود روحیه افزایش ســازگاری با شرایط پیش آمده، تخفیف تنش، احســاس تنها نبودن و کســب اطلاعاتبیشــتر در مورد مشــکل پیش آمده میشــوند
که خود به ارتقای کیفیــت زندگی بیمار کمک خواهــد کرد. سیســتم ارائه دهنــدۀ خدمت به بیماران، ازجمله پزشکان، پرستاران، مددکاران اجتماعی و مؤسســه های حمایتــی نیز، جنبۀ رســمی ارتقای امید و ارائۀ حمایت اجتماعی به آنان را بر عهده دارد. درد یکــی از شــایعترین و درعین حــال پراســترس ترین علائم همراه با ســرطان است. برخی مرورهای سیســتماتیک، درد در سرطان را با توجه به مراحل سرطان در سه شکل گزارش کرده اند: 48 درصد بیماران در مراحل اولیه، 59 درصــد در مراحل درمان و 64 تــا 74 درصد از بیماران در مرحلۀ پیشرفته سرطان درد را تجربه میکنند. بر اساس پژوهشهای موجود، احساس درد در جوامــع گوناگون متفاوت اســت. در هر جامعه ای انسانها با توجه به تجارب و تعلیمات فرهنگی و اجتماعی، موقعیت اقتصادی، ســن شــرایط ابتلا، حمایت شدن یا نشــدن و …، به شــکلهای متفاوتی بیماری و درد حاصل از آن را تجربه میکنند. درواقع آنچه پزشک به عنوان درد بیمار میشناســد، توانایی بیمــار در بیان احساسی است که دارد. در بررســی هایی که در میان افراد خانواده های بــزرگ و اقلیت های قومــی و مذهبی مختلف
در آمریکا انجام شــد، به نقش مهم آموزش در احساس و بیان درد توجه شــده است. معمولا کودکان خانواده های بزرگ، بیشــتر از کودکان خانواده های کوچک در مقابل دردهای مشــابه شــکایت میکنند؛ زیرا جلب توجه اطرافیان به کوشش بیشتری نیاز دارد. میزان عکس العمل اقوام و مذاهب مختلف نیز تــا حدود زیادی به این نکته بســتگی دارد که اعضای آنها تا چه انــدازه حق دارند خــود را مطــرح کنند. زنان ایتالیایی مقیم آمریــکا کمتر از دیگران به بیان احســاس درد اقدام میکنند؛ زیرا در فرهنگ آنان تحمل درد و مصیبت تحســین شده است. یهودیان بیشــتر با گریه و دادوفریاد در مقابل درد عکس العمــل نشــان میدهنــد؛ زیرا ا ین کار را مفید میدانند و معمــولا خیلی کمتر از داروهای مسکن اســتفاده میکنند؛ همچنین درد می تواند شــدیدا تحت تأثیــر عواملی قرار گیرد که بــا انگیزههای فرد مرتبط هســتند. در داســتانهای حماســی گاهی به شرح حال پهلوانانی اشــاره میشــود که با وجود تحمل زخمهای شدید، تا پایان جنگ یا مسابقه از خود ناراحتی نشــان ندادند. اگر فرد خود را موظف و متعهد به احســاس درد بداند، دردهای بسیار شدید به خوبی تحمل میشــوند. بررسی های آزمایشگاهی نیز نشان میدهند در این شرایط درد کمتری احساس میشود.
درمجموع میتوان نتیجه گرفت علاوه بر پیشرفت های علمی و تکنولوژیکی درمان موفقیت آمیز سرطان و بهبود کیفیت زندگی بیماران سرطانی نیازمند ارتقای شناخت ارائه کنندگان خدمات رسمی پزشکی از ظرفیت های حمایت اجتماعی و ارزشهای فرهنگی و استفاده از آنها در راستای افزایش سطح موفقیت اقدامات پزشکی است.
منابع
راجعیان، محمد و گــودرزی، ناصــر، ۱۳۹۴« ،رابطۀ بین حمایت اجتماعــی و تــاب آوری در بین بیمــاران مبتلا به سرطان» پژوهشنامه مددکاری اجتماعی، شماره 3 ،بهار، ص37 تا 74.
آقابخشی، حبیب و راشدی، اســماعیل، ۱۳۹۳« ،حمایت جتماعی و مقابله با بیماری سرطان»، پژوهش نامه مددکاری اجتماعی، شماره 1 ،پاییز، ص 1 تا 38.
حسینی، ســیده محبوبه و دیگران، ۱۳۹۳« ،تأثیر سرمایۀ اجتماعی بر کیفیــت زندگی در بیماران مبتلا به ســرطان پستان»، رفاه اجتماعی، شماره 55 ،زمستان، ص243 تا 26
عزیزی، ســکینه و رحمانی، آزاد، ۱۳۹۶« ،بررســی موانع خانوادگی، فردی و پرســنلی کنترل درد در بیماران مبتلا به سرطان (بالای 18 سال) »، زن و مطالعات خانواده، شماره 38 ،
زمستان، ص 155 تا 178.
